Göz tembelliğin dışarından gözlem yapılarak anlaşılması çok zordur. Göz tembelliğin tespit edilebilmesi için mutlaka göz muayenesi yapılmalıdır. Göz kayması gibi durumlarda ise gözde tembellik olma olasılığı yüksektir.
Çocuklarda göz tembelliğin erken tespiti çok daha önemlidir. Özellikle çocuklarda göz tembelliğin anlaşılması göz doktoru muayenesi olmadan mümkün değildir. Yetişkinlerde ise göz tembelliğe bazı durumlarda gözlerin kapatılarak bakılması ile test edilip az görme olan göz tespit edilme olasılığı vardır. Bu durumda ise artık çok geç olmuş olabilir çünkü göz tembelliğin tedavisinde erken teşhis önemlidir ve ancak uygun zamanlarda tedavi edilmesi mümkündür.
Göz tembelliğini tespiti için göz muayenesi sırasında gözler sırası ile kapatılarak uzak ve yakın gözlerin görme keskinlikleri belirlenir ve sonuçlara göre göz tembelliği olup olmadığı anlaşılabilir.
